Podłogi lite i warstwowe
Drewno to oczywisty wybór dla osób, które cenią naturalność i efektowny wygląd podłóg. Drewno - tak lite, jak i warstwowe - "oddycha”, dzięki czemu reguluje mikroklimat w pomieszczeniach. Jonizuje powietrze, absorbuje wilgoć i oddaje je, gdy we wnętrzach staje się zbyt sucho. Zapewnia też izolację termiczną i dobrze tłumi hałasy.
Drewniana podłoga to również prawdziwa ozdoba domu. Moda na drewno nie przemija. W ostatnim czasie w światowym wzornictwie obserwujemy triumfalny powrót naturalnych materiałów wykończeniowych. Dotyczy to przede wszystkim różnych gatunków drewna - zarówno surowego (spod różnych szerokości geograficznych), jak i pochodzącego z recyklingu. Oferowane obecnie drewniane podłogi pasują do wszystkich stylów.
Jednak stylistyka nie jest największym dylematem, przed którym stają inwestorzy. Wybierając podłogę z drewna, musimy odpowiedzieć na pytanie, czy ma tobyć posadzka lita, czy warstwowa. Każda drewniana podłoga jest ciepła w dotyku, nie elektryzuje się i nie przyciąga kurzu (mamy więc mniej roztoczy, odpowiedzialnych za zaostrzenie objawów alergii). Jednak produkty lite i warstwowe różnią się - zarówno pod względem budowy, parametrów użytkowych, jak i ceny.
Czym się różnią?
Deska lita wykonana jest w całości z jednego kawałka szlachetnego drewna - np. dębu, jesionu lub jednego z gatunków egzotycznych. Z tego powodu często uważa się ją za produkt bardziej prestiżowy od desek warstwowych. Podłoga warstwowa, jak sama nazwa wskazuje, zbudowana jest z dwóch lub trzech warstw. Do jej produkcji używa się naturalnego drewna, jednakże ze szlachetnych gatunków powstaje tylko ozdobna warstwa wierzchnia. Natomiast warstwy spodnie wykonane są z drewna iglastego lub tańszych gatunków liściastych. Układ warstwowy, w którym kolejne „plastry” mają naprzemienny układ słojów, pozwala ograniczyć skurcz i pęcznienie drewna pod wpływem zmian wilgotności.
Deska warstwowa może mieć różny układ warstwy zewnętrznej. Jednolamelowa (zwana też jednopasmową) jest łudząco podobna do deski litej. Trzylamelowa i dwulamelowa składają się z mniejszych deszczułek, a tym samym wyglądem bardziej przypominają klepki parkietu.
Zabezpieczenie
Deski warstwowe standardowo sprzedawane są fabrycznie zaolejowane lub polakierowane. Można jednak kupić tak samo wykończone deski lite. Dzięki takiemu rozwiązaniu skraca się czas montażu podłogi, gdyż jest ona gotowa już po przyklejeniu do podłoża. Podłogi lakierowane fabrycznie posiadają lekko fazowane krawędzie, dzięki czemu nie są widoczne szczeliny powstające w wyniku naturalnej pracy drewna.
Gatunki drewna
Do budowy obu typów podłóg stosuje się rozmaite gatunki drewna. W naszej strefie klimatycznej najczęściej stosowane są dąb i jesion - twarde i stabilne wymiarowo, a jednocześnie dobrze znosi zmiany temperatury i wilgotności w pomieszczeniach. Do popularnych gatunków należą też buk i klon.
Alternatywą są gatunki egzotyczne, słynące z wyjątkowej twardości. Najpopularniejsze na polskim rynku pochodzą z Afryki Środkowej, Azji Południowo-Wschodniej oraz Ameryki Południowej. Są to np.: merbau, jatoba, teak, doussie, iroko, sucupira, lapacho. Niektóre oleiste gatunki można stosować na podłogach w pomieszczeniach o dużej wilgotności.
Rodzaje wykończenia
Oba typy desek mogą być poddawane rozmaitym zabiegom wpływającym na wygląd podłogi. Najpopularniejsze z nich to: szczotkowanie, dające efekt postarzenia przez podkreślenie naturalnej struktury drewna; fazowanie to lekkie ścięcie krawędzi, które podkreśla podział powierzchni podłogi na poszczególne deski.
Deski mogą być również poddawane procesom barwienia - bejcowania, bielenia, wędzenia (czyli zmiany barwy na ciemniejszą). Modne ostatnio podłogi w stylu skandynawskim poddawane są procesowi ługowania, dzięki czemu wyglądają jak wyszorowane do białości.
Na rynku dostępne są również podłogi w bardziej oryginalnych wykończeniach. Przykładem są deski warstwowe z celowo wykonanymi drobnymi uszkodzeniami mechanicznymi - delikatnymi rysami, wgnieceniami, a nawet otworami przypominającymi ślady korników.
Wymiary
Standardowa grubość deski litej to 18-22 mm, choć zdarzają się deski o grubości 15 mm, jak i 28 mm. Warstwa wierzchnia, liczona od powierzchni do pióra (deski lite najczęściej montuje się obecnie się na tzw. pióro i wpust), ma zwykle około 8 mm. Szerokość to około 135 mm.
Grubość deski dwuwarstwowej wynosi zwykle około 11 mm, a trzywarstwowej - 14 mm, w tym od 2,5 mm do 3,6 mm przypada na „szlachetną” warstwę wierzchnią. Szerokość jednolamelowej deski warstwowej wynosi od 130 mm do nawet 280 mm.
Stabilność wymiarów
Drewno, jako materiał higroskopijny, ma naturalną skłonność do pobierania i oddawania wilgoci. To sprawia, że drewniana podłoga jest podatna na zmiany mikroklimatu pomieszczenia, temperatury oraz przede wszystkim wilgotności powietrza: chłonie ją lub oddaje. Zimą, gdy powietrze w pomieszczeniu jest wysuszone ogrzewaniem, wilgoć zgromadzona w podłodze drewnianej zostaje oddana. Wtedy w schnącym drewnie naszej podłogi tworzą się naprężenia wynikające z kurczliwości drewnianych elementów, czyli - potocznie mówiąc - podłoga „pracuje” i kurczy się (a pod wpływem wilgoci odwrotnie - rozszerza się). Efektem takiej „pracy” drewna może być powstawanie szczelin i szpar, pęcznienie podłogi, jak również jej skrzypienie.
Jednolita budowa powoduje, że deska lita jest bardziej wrażliwa na zmiany temperatury i wilgotności, co może skutkować „łódkowaniem” pojedynczych desek. Wynaleziona w Skandynawii deska warstwowa, dzięki swojej budowie, charakteryzuje się większą wytrzymałością na naprężenia, a co za tym idzie - lepszą stabilnością wymiarową przy zmianach temperatury i wilgotności powietrza. Krzyżowe ułożenie warstw ogranicza pracę drewna pod wpływem zmian wilgotności i temperatury.
Montaż
Deskę litą można montować poprzez klejenie jej do podłoża lub w systemie tak zwanej „ślepej podłogi”. W praktyce oznacza to, że do jej prawidłowego ułożenia wskazane jest skorzystanie z usług profesjonalnego parkieciarza. Deska warstwowa oprócz dwóch powyższych sposobów montażu, dodatkowo pozwala układać się w systemie pływającym. Wbudowane w deskę złącza (pióro-wpust) pozwalają na szybką i stosunkowo prostą instalację, którą można wykonać samodzielnie.
Deski litej praktycznie nie da się zamontować przy słabych wylewkach. W takiej sytuacji stosuje się specjalne wzmocnienia wylewek z mat z włókna szklanego lub płyty drewnopochodne jako podkład (ma on wtedy aż 25 mm grubości), ale takie rozwiązania znacząco podwyższają koszty montażu. To sprawia, że przy bardzo słabych wytrzymałościowo wylewkach jedyną rozsądną alternatywą wydaje się podłoga warstwowa, którą układamy w systemie pływającym.
Ogrzewanie podłogowe
Deska lita z zasady nie jest zalecana na ogrzewanie podłogowe - przede wszystkim z uwagi na ryzyko rozsychania się drewna i powstawania szpar w posadzce.
Deski warstwowe, dzięki wspomnianej konstrukcji krzyżowej, mają większą stabilność wymiarową i dlatego mogą być stosowane na ogrzewaniu - tak elektrycznym, jak i wodnym.
Cyklinowanie
Zarówno deska lita, jak i warstwowa może być cyklinowana. Grubość warstwy wierzchniej deski warstwowej (zwykle 2,5-3,6 mm) sprawia, że "przetrwa” ona dwu-, a nawet trzykrotne cyklinowanie. W przypadku grubszej deski litej możemy pozwolić sobie na jeszcze więcej. Grubość warstwy wierzchniej (od powierzchni do pióra) wynosi tu zazwyczaj aż 8 mm, dzięki czemu podłoga może być cyklinowana wielokrotnie. Ale uwaga - w obu przypadkach warunkiem jest przyklejenie deski do podłoża.