W naszych mieszkaniach znajdują się niejednokrotnie cenne wyroby drewniane, a niekiedy nawet całe kolekcje. Niestety drewno narażone jest na wiele czynników, które pogarszają jego kondycję. Przyjrzyjmy się więc podstawowym czynnikom niszczącym drewno.

Trwałość

Komórki drewna są zbudowane ze skomplikowanych wielocząsteczkowych związków chemicznych takich jak celuloza i lignina oraz są nasycone żywicami i garbnikami. Wszystkie te związki z upływem czasu, a więc na skutek działania powietrza, temperatury, światła słonecznego, ozonu, wilgoci stopniowo ulegają zmianom, a nawet rozkładowi.

Różne gatunki drewna odznaczają się różną trwałością, ale tylko suche powietrze zapewnia najpowolniejsze starzenie się każdego gatunku drewna. Szczególną uwagę należy zwrócić na przedmioty wykonane z gatunków drewna o małej trwałości, jak olcha, osika, brzoza czy jesion. Wykonanym z nich przedmiotom można przedłużyć żywotność, ale tylko pod warunkiem przechowywania w pomieszczeniach zupełnie suchych i dobrze przewietrzanych.

Szkodniki Owady

Drugim bardzo poważnym wrogiem drewna są owady. O ile wobec działania czasu na drewno często jesteśmy bezradni, o tyle walkę z owadami możemy wygrać. Najważniejsze i najczęściej występujące w Polsce owady - szkodniki drewna należą do dwóch rodzin: kołatkowatych i kózkowatych.

Najpospolitszym i najczęściej występującym członkiem rodziny kołatkowatych jest kołatek domowy, błędnie zwany kornikiem. On to właśnie czyni największe spustoszenia w przedmiotach drewnianych, znajdujących się w mieszkaniach. Natomiast typowym przedstawicielem rodziny kózkowatych jest spuszczel.

Wszystkie te owady żerują w drewnie zarówno świeżym, jak też i starym, nawet bardzo suchym, czyli w środowisku o minimalnej wilgotności. Z jaj złożonych w drewnie przez samice wylęgają się żarłoczne larwy. Ich pokarmem jest również drewno. Żerując w nim, posuwają się stopniowo coraz dalej, żłobiąc w ten sposób charakterystyczne korytarze-chodniki. Okres żerowania larw jest bardzo długi, w zależności bowiem od gatunku trwa od 2 do 12 lat. Następnie larwa się przepoczwarza, a z poczwarki powstaje owad dorosły, zwany owadem doskonałym. Owad doskonały wygryza z chodnika na powierzchnię przedmiotu drewnianego otwór wylotowy.

Niszczycielskie działanie owadzich szkodników drewna jest więc dwojakie: liczne larwy żerując w drewnie drążą sieć chodników, a owady doskonałe wygryzają otwory wylotowe. Jedno i drugie prowadzi do znacznego obniżenia wytrzymałości zaatakowanego drewna. Ponadto owady te mnożą się bardzo obficie, przez co liczba drążonych chodników i otworów wylotowych rośnie lawinowo. Głębokość, na jakiej w drewnie żerują larwy, średnica i kształt żłobionych chodników oraz średnica wygryzanych otworów wylotowych zależą od gatunku danego owada.

Owady-szkodniki atakują przede wszystkim drewno lipowe i topolowe, drewno bukowe, drewno olchowe i brzozowe, drewno gruszkowe, drewno akacjowe, drewno jabłoniowe, drewno sosnowe. Rzadziej owady atakują dębinę i grabinę, a najmniej chętnie żerują na drewnie jesionowym oraz na egzotycznym mahoniu, cedrze, hebanie i palisandrze.

Grzyby

Trzecim, po działaniu czasu i owadów, groźnym wrogiem drewna są organizmy niższe, zwane grzybami domowymi. Wymienimy tylko cztery z najważniejszych gatunków grzybów domowych: stroczek łzawy, właściwy grzyb domowy, gnilica mózgowata tzw. grzyb piwniczny, porzyca inspektowa, tzw. biały grzyb domowy; krowiak łykowaty, tzw. grzyb kopalniany.

Te gatunki grzybów domowych atakują przede wszystkim drewno w konstrukcjach budynków, wywołując szybki jego rozkład i duże straty w budownictwie. Pozostałe gatunki wyrządzają stosunkowo mniejsze szkody. Grzybnia grzybów niszczących drewno może rozwijać się wewnątrz drewna lub na jego powierzchni, zależnie od gatunku grzyba i warunków zewnętrznych. Grzyby pobierają substancje odżywcze z płynu komórkowego albo ze ścianek komórek drewna. Na skutek wydzielania przez grzyby enzymów następuje biochemiczny rozkład drewna, a powstałe produkty rozkładu są pokarmem dla grzybów. Normalnie rozrośnięta grzybnia wytwarza owocniki, które mają najrozmaitsze kształty, barwę i wielkość, zależnie od gatunku. Grzyby niszczące drewno mają najczęściej owocniki w postaci twardych wyrostków. Grzyby domowe rozwijają się w drewnie o wilgotności co najmniej 20% i w temperaturze otoczenia 3 – 40 stopni.

Zapisz